http://www.dunya.com/5-yili-dolduran-isci-20-gun-izin-kullanir-mi-148680yy.htm
Resul KURT / İŞ HUKUKU VE SOSYAL
İzinler işçi-işveren arasında sorun yaşanan konuların başında geliyor. Okurumuz Yakup Bey de diyor ki; "Ben bir iş yerine 08.02.2007'de girdim. 5 yıldan fazla oluyor. İş yeri iznin 20 güne uzamıyor diyor.
Ağustosta izne çıkacağım ne yapmam lazım?"
İşçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi, hizmet süresi ve yaşına bakılarak belirlenmektedir. Hizmet süresi;
a) Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara ondört günden,
b) Beş yıldan fazla onbeş yıldan az olanlara yirmi günden,
c) Onbeş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara yirmialtı günden,
az olamayacaktır. Onsekiz ve daha küçük yaştaki işçilerle elli ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi yirmi günden az olamaz. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 56. maddesine göre, yıllık ücretli izin günlerinin hesabında izin süresine rastlayan ulusal bayram ve genel tatiller ile hafta tatili günleri izin süresinden sayılmayacaktır.
Uygulamada özelikle 5. yıl izninin kaç gün olarak kullandırılacağı konusu tartışılmaktadır. İş Kanunu'nun 53. maddesinin (a) bendinde hizmet süresi "Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil)" ibaresi kullanılırken, (b) bendinde "Beş yıldan fazla onbeş yıldan az" ibaresi kullanılmaktadır. Doğal olarak 5. yılın hangi bende girdiği konusunda anlaşmazlık olmaktadır. Kanun metninin açık ve anlaşılır olmamasından dolayı iki farklı görüş ortaya çıkmıştır. Bir görüşe göre,
- 53. maddenin metninden 5. yılın izninin (a) bendine dahil olduğu, yani 14 işgünü olduğu, diğer bir görüşe göre ise
- 53. maddenin metninden 5. yılın izninin (b) bendine dahil olduğu, yani 20 işgünü,
olduğu ileri sürülmektedir.
4857 sayılı İş Kanunu'nun 53/a. maddesinde "... beş yıla kadar.. (beş yıl dahil).." ifadesi yer almıştır. Bu ifadeden, 5. hizmet yılına karşılık gelen yıllık izin ücretinin 14 işgünü üzerinden ödenmesi gerektiği görüşü daha ağır basmaktadır. Ancak, İş Kanunu'nun 54. maddesinin "İşçi yukarıdaki fıkralar ve 55 inci madde hükümlerine göre hesaplanacak her hizmet yılına karşılık, yıllık iznini gelecek hizmet yılı içinde kullanır." hükmüne göre, işçi, yıllık ücretli iznini bir sonraki çalışma yılı içerisinde kullanılabilecektir.
Yani, 1. yılın izni 2. yılda, 2. yılın izni 3. yılda, 3. yılın izni 4. yılda, 4. yılın izni 5. yılda, 5. yılın izni 6. yılda kullanılacaktır. Başka bir ifadeyle, 5 yıldan fazla bir hizmet süresine karşılık, ancak 6. yılın izninin kullanıldığı 7. yıldan itibaren 20 işgünlük yıllık ücretli izin kullanılabilecektir.
Dolayısıyla 08.02.2007 yılında işe başlayan bir kişi, 08.02.2013 tarihinden sonra kullanacağı 6. yılın iznini 20 gün olarak kullanabilecektir.
Borçlar Kanunu ile yıllık izinler değişecek mi?
Bu köşeden zaman zaman bizim de dile getirdiğimiz ve 1 Temmuz 2012 tarihinde sessiz sedasız yürürlüğe girecek olan yeni Borçlar Kanunu ile çalışma hayatında işçi-işveren ilişkilerinde bir çok önemli değişiklikler getiriliyor.
Tabi, okurlarımızın da Borçlar Kanunu konusunda tereddütleri oluşmaya başladı. Okurumuz Sevgi Doğan, "Yeni Borçlar Kanunu'nun yürürlüğe gireceğini duyduk. Bizlerin yıllık izinlerinde bir değişiklik olacak mı?" diyor.
6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu 11.1.2011 tarihinde TBMM'de kabul edilmiş ve 4.2.2011 tarihli Resmi Gazete'de yayınlanmış olup kanunun yürürlüğe girişi 1.7.2012 tarihidir. 4857 sayılı İş Kanunu'nun kapsamı dışında kalan kişiler ve işler için (İş K m 4; m 10) işçi ve işveren ilişkileri Borçlar Kanunu'ndaki hükümlere göre belirlenmektedir. Ayrıca Borçlar Kanunu, İş Kanunu'nda hüküm olmayan hallerde, iş hukukunun da niteliğine uygun düştüğü ölçüde genel kanun nitelindeki uygulama alanı bulmakta ve İş Kanunu kapsamındaki işçiler bakımından ise boşlukları doldurucu işleve sahiptir.
İş Kanunu'nda yıllık izinler konusu düzenlenmiş olduğundan yeni Türk Borçlar Kanunu'nun yıllık izin hükümleri 4857 sayılı İş Kanunu kapsamındaki işçiler için uygulanmayacaktır. 4857 sayılı İş Kanunu'na tabi işçiler için 4857 sayılı Kanun'da yer alan yıllık izin hükümleri uygulanacaktır. Yeni Borçlar Kanunu'na göre; İşveren, en az bir yıl çalışmış olan işçilere yılda en az iki hafta ve onsekiz yaşından küçük işçiler ile elli yaşından büyük işçilere de en az üç hafta ücretli yıllık izin vermekle yükümlüdür. Yıllık ücretli izinler, kural olarak aralıksız biçimde verilir; ancak tarafların anlaşmasıyla ikiye bölünerek de kullanılabilir.
Sonuç olarak yeni Türk Borçlar Kanunu'nun yıllık izin hükümleri 4857 sayılı İş Kanunu kapsamındaki işçiler için uygulanmayacaktır.
http://www.alitezel.com/index.php?sid=yazi&id=4610
Ali Tezel
Yıllık izin haklarınız
Okullar kapanıyor, havalar ve deniz ısındı çalışanları yavaş yavaş izne çıkma istekleri sarmaya başladı. Yine yaz ayları geldi, yıllık izin hakları ile ilgili sorular dağları aşmaya başladı. Biz de bu gün sizlere yıllık izin hakkınız ile ilgili yazmaya karar verdik. Sorularınızı da kısa kısa cevaplayacağız
***İşçilerin yıllık izin hakkı
Bilinen adıyla işçi olanlar 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında çalışmaktadırlar ve yıllık ücretli izinleri de bu Kanuna göre hesaplanır. (854 sayılı Deniz İş Kanunu’na aynı hakları verir)
Kanun’un 53 üncü maddesine göre;
“İşyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin verilir…
İşçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi, hizmet süresi;
a) Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara ondört günden,
b) Beş yıldan fazla onbeş yıldan az olanlara yirmi günden,
c) Onbeş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara yirmialtı günden,
Az olamaz…”
54 üncü maddeye göre ise “…İşçinin gelecek izin hakları için geçmesi gereken bir yıllık hizmet süresi, bir önceki izin hakkının doğduğu günden başlayarak gelecek hizmet yılına doğru … hesaplanır.”
Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliği’nin 4 üncü maddesine göre ise “ İş Kanununun 53 üncü maddesinin birinci fıkrası ile 54 üncü maddesindeki esaslar ve 55 inci maddesindeki durumlar göz önünde tutularak her işçinin yıllık ücretli izne hak kazandığı tarih … yıllık ücretli izin kayıt belgesine yazılır…”
Bunlara göre; yıllık izin hesabında o işyerinde ilk işe girilen tarihe göre yıllık dönemlerin tamamlanmasına dikkat edilir. Yani, 1 Temmuz günü işe başlayan bir işçinin yıllık izin hakkı her yıl 1 temmuz günü başlar. Takip eden yılların birince 1 temmuz gelmeden işten ayrılırsa kıst izin süresi uygulanmaz. Mesela 1 Temmuz 2008 işe başlayan birisi ilk defa 1 Temmuz 2009 günü yıllık izne hak kazanır. 25 Haziran 2010 günü işten çıkarılmış veya ayrılmışsa 11 aylık bu çalışması için izin hakkı yoktur.
***Yıllık izin ücreti peşin ödenir
Gerek, 4857 ve gerekse 854 sayılı Kanunlara göre çalışanlar ücretlerini ayın sonunda daha doğrusu takip eden ayda alırlar işte, bu kişiler yıllık izne çıkacaklarsa paralarını peşin almalı ve işveren de peşin ödemelidir. (4857 md. 57)
***Pazarlar ve tatiller izne ilave edilir
Ayrıca, izin süresine rastlayan Pazar günleri ile izin süresine rastlayan ulusal bayram ve genel tatil günleri izinden sayılmaz ve izne ilave edilmelidir. Mesela, 14 gün izne çıkan bir işçinin izin süresi içine rastlayan 2 Pazar günü ile birlikte 16 gün izni olur.
***Yaşlılara ve gençlere ayrıcalık
Yıllık izin hesabında, yaşlılara ve gençlere pozitif ayrımcılık yapılmış ve belirtilen yıllık izin sürelerinin, onsekiz ve daha küçük yaştaki işçilerle elli ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi yirmi günden az olamayacağı kanunlaştırılmıştır.
Öte yandan, Kanunda yazan izin süreleri asgari (en az) süreler olup, bu süreler iş sözleşmeleri ve toplu iş sözleşmeleri ile artırılabilir.
***Kısmi çalışanların yıllık izni de kısmidir
Ayda 30 gün çalışmak esas olmakla birlikte bazı kısmi süreli iş akitleri ile daha az süreli çalışmalarda yapılabilmektedir. Mesela ayda 15 günlük hizmet akdi yapılan ve ayda 15 gün çalışan işçinin yıllık izni de kısmi hesaplanır. İşçi 1 Temmuz 2009 günü işe girmiş ve ayda 15 gün çalışıyorsa 1 Temmuz 2010 günü bir yılı tamamladığında izne hak kazanır ama normal işçi olsaydı 14 gün izni varken, 7 gün izin hakkı olacak.
***Yıllık izinde çalışma yasaktır
Bütün çalışanların izinlerinde amaç dinlenmeleri ve enerjileri toplayarak işe başlamalarıdır. Bu sebeple yıllık ücretli izin süresince çalışanların başka iş veya işyerlerinde çalışmaları da yasaktır. Şayet, yıllık ücretli iznini kullanmakta olan işçinin izin süresi içinde ücret karşılığı bir işte çalıştığı anlaşılırsa, bu izin süresi içinde kendisine ödenen ücret işveren tarafından geri alınabilir. Ayrıca, işveren, isterse bu personelin hizmet akdini, 4857 sayılı iş Kanunu’nun 25/II-(e) bendi uyarınca tazminatsız olarak feshedilebilir.
***İznin biri en az 10 gün olmalıdır
4857 sayılı Kanun’un 56 ıncı maddesine göre;
“…izin süreleri, tarafların anlaşması ile bir bölümü on günden aşağı olmamak üzere en çok üçe bölünebilir.
***Dört güne kadar yol izni de var
Yıllık ücretli izinleri işyerinin kurulu bulunduğu yerden başka bir yerde geçirecek olanlara istemde bulunmaları ve bu hususu belgelemeleri koşulu ile gidiş ve dönüşlerinde yolda geçecek süreleri karşılamak üzere işveren toplam dört güne kadar ücretsiz izin vermek zorundadır.
İZİN SORULARINIZA KISA CEVAPLAR
1-Yıllık izin ve SGK matrahı
Kısa bir sorum olacak ‘kullanılmayan yıllık izinler işçi çıkışı yapılırken, SSK matrahına mı eklenir yani SSK matrahını etkiler mi? Halit Hellaç
Halit bey, işten çıkma ve çıkarılma esnasında işçiye ödenecek olan kullanılmayan yıllık izin ücretlerinden de SGK primi kesileceğinden SSK matrahını etkiler.
2-20 gün izin 6 ncı yılda başlar
12.07.2006 tarihinde özel bir şirkette işe girdim. 12.07.2011 tarihinde bu şirkette beş yılımı tamamlamış oluyorum. Bu durumda; 13.07.2011 tarihinde izne çıkmak istersem, bahse konu bu yıl için 14 gün mü 20 gün mü izin hakkım oluyor? 167’yi aradım sordum; ”5 yıl 1günlük olduğunuzda 20 gün hak kazanıyorsunuz” dediler ama işverenim bunu kabul etmedi. Hangisi doğru? Ayten Çolakoğlu
İşvereniniz haklı ilk beş yıl için yıllık izin 14 gün, 6 yıldan itibaren 20 gündür.
3-Kullanılmayan yıllık izin parasıSayın Ali TEZEL ; 1990-2011 Yılları arasında 20 yıl ssk lı olarak aynı iş yerinde bir fiil çalıştım, bu çalıştığım 20 yıl içerisinde her yıl iznimi tam olarak kullanamadım, yıllar içinde kullanmadığım izinlerini hesapladığımda 11 yıl a ait iznim duruyor( 30x11) bu kullanmadığım izinlerimin parasını alabilir miyim? Geriye dönüm belli bir yıla kadar mı alabilirim cevaplarsanız memnun olurum. Mustafa Can
İşten çıksanız da çıkarılsanız da kullanmadığınız tüm yıllık izinlerin parasını herhangi bir kısıt olmadan alabilirsiniz.
4-Eski işçinin izin süresi
24.06.1996 yılında giriş, 30.11.2000 tarihinde çıkış alan personel, tekrar aynı işyerine 15.12.2004 tarihinde geri geldi. 2005 yılında yıllık iznini hangi aydan itibaren hak eder? Sibel Keskin Önay
Sibel hanım, işçiniz ilk işten çıkarken kıdem tazminatı almışsa veya kıdem tazminatı hakkını elde etmeden çıkmışsa yeni işe girdiğinden kıdemi sıfırdan başlar. Ancak, önceki işten çıkışında kıdem tazminatı alma hakkı olduğu halde almadan çıkmışsa kıdemi bakidir ve tüm çalışmalarına göre izin hakkı verilir.
5-Hac izni
Lütfen yardım yıllık iznimi umrede kullandım 5 gün iznim kaldı şimdide hac cıktı ücretsiz izin hakkım var mı varsa hangi madde ye dayanarak alabilirim lütfen yardımcı olunu rapor alsam yurtdışına çıkabilir miyim? Mehmet K
Sanırım devlet memurusunuz. Hac veya yurtdışına çıkmak için 657/108 gereğince, “E) Memura, yıllık izinde esas alınan süreler itibarıyla beş hizmet yılını tamamlamış olması ve isteği halinde memuriyeti boyunca ve en fazla iki defada kullanılmak üzere, toplam bir yıla kadar aylıksız izin verilebilir…” hükmünden yararlanarak aylıksız izin alabilirsiniz. Veya istirahat raporu alıp raporu izne çevirip hacca gidebilirsiniz.
***Gazetecilerin izin hakkı farklıdır
5953 sayılı Basın-İş Kanunu gereğince gazeteciler de yıllık ücretli izin kullanmaktadırlar. Kanun’un 21 inci maddesine göre;
“Günlük bir mevkutede çalışan bir gazeteciye, en az bir yıl çalışmış olmak şartiyle, yılda dört hafta tam ücretli izin verilir. Gazetecilik mesleğindeki hizmeti on yıldan yukarı olan bir gazeteciye, altı hafta ücretli izin verilir. Gazetecinin kıdemi aynı gazetedeki hizmetine göre değil, meslekteki hizmet süresine göre hesaplanır.
Günlük olmayan mevkutelerde çalışan gazetecilere her altı aylık çalışma devresi için iki hafta ücretli izin verilir. Yıllık ücretli izinlerin hesabında bu Kanunun 1 inci maddesindeki “Gazeteci” tabirine girenlerin kıdemleri, iş akdinin devam etmiş veya fasılalarla yeniden inikat etmiş olmasına bakılmaksızın, gazetecilik meslekine geçirdikleri hizmet süresi nazara alınmak suretiyle tesbit edilir.
İzin hakkından feragat edilemez.”.
Görüldüğü üzere günlük gazetelerde çalışanlara en az o gazetede bir yıl çalışmış olmak şartıyla yılda 4 hafta (28 gün) izin verilir. Ancak, gazetecilik mesleğinde 10 yılı doldurmuş olanlara ise o gazetede en az bir yıl çalışmış olmak şartıyla altı hafta (42 gün) izin verilir. Gazetecilerin meslek kıdem, Basın Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü’ndeki deftere gazeteci (Gazeteci kütüğü) olarak ilk kez kaydedildikleri tarihten başlar ve arada boş geçen sürelerin hiçbir önemi yoktur.
***Dergilerde izin farklıdır
Haftalık, aylık, yıllık dergi ve gazetelerde çalışanların yıllık izni altışar aylık devrelerde 2’şer hafta olarak verilir. Görüldüğü gibi günlük basılan yayınlardaki izin hakkı ile günlük olmayanların düzenlemesi farklılık arzetmektedir.
***Gazetecilerde hafta sonu eklenmez
Gazetecilere verilen yıllık izin hesaplamasında izin süresi içine denk gelen hafta tatili (Pazar) ve genel tatil günleri diğer işçilerde olduğu gibi izne eklenmez.
***Yıllık İzin Ücreti de peşin ödenmelidir
Bilindiği üzere gazetecilerin ücretleri her ay peşin olarak ödenmektedir ve gazeteci izne giderken de aynı usul uygulanır ve parası peşin ödenip yıllık izne gönderilir.
***Memurların izinleri de farklıdır
657 sayılı Devlet Memurları kapsamında çalışanlar için izin uygulamaları farklıdır. Kanun’un 102 inci maddesine göre; “Devlet memurlarının yıllık izin süresi, hizmeti 1 yıldan on yıla kadar (On yıl dahil) olanlar için yirmi gün, hizmeti on yıldan fazla olanlar için 30 gündür. Zorunlu hallerde bu sürelere gidiş ve dönüş için en çok ikişer gün eklenebilir.”
Madde metninden de görüleceği üzere memurlarda ilk 9 yılın izni 20 gün, 10 uncu yıldan itibaren bu süre 30 gündür. Yılın ortasında 10 yıl dolmuşsa kıst uygulama yapılır. Mesela, 1 Haziran 2011 günü 10 yıl tamamlanmışsa o yıl için izin hakkı 25 gündür... Yılın yarısı için 10 diğer yarısı için 15 olmak kaydıyla.
***Memurlar iki yılı birleştirebilir
Devlet memurları bir yıl izin kullanmazlarsa ertesi yıl iki yıllık izinlerini birleştirerek kullanabilirler ama bu durum sözleşmeli memurlar için geçerli değildir.
***Memurun diğer izin hakları
Erkek memura, eşinin doğum yapması halinde, isteği üzerine on gün babalık izni; kendisinin veya çocuğunun evlenmesi ya da eşinin, çocuğunun, kendisinin veya eşinin ana, baba ve kardeşinin ölümü hallerinde isteği üzerine yedi gün izin verilir.
Ayrıca, birim amirinin muvafakati ile bir yıl içinde toptan veya bölümler halinde, mazeretleri sebebiyle memurlara on gün izin verilebilir. Zaruret halinde öğretmenler hariç olmak üzere, aynı usulle on gün daha mazeret izni verilebilir. Bu takdirde, ikinci kez verilen bu izin, yıllık izinden düşülür.
***Memurun süt izni
Kadın memura, çocuğunu emzirmesi için doğum sonrası analık izni süresinin bitim tarihinden itibaren ilk altı ayda günde üç saat, ikinci altı ayda günde birbuçuk saat süt izni verilir. Süt izninin hangi saatler arasında ve günde kaç kez kullanılacağı hususunda, kadın memurun tercihi esastır.
***Sözleşmeliler de izin süresi
Kamuda sözleşmeli olarak çalışanlara imzalatılan sözleşmeye göre;
a) Yıllık izin: 217 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 2 nci maddesinde sayılan kurumlarda ve sosyal güvenlik kurumlarına prim ödemek suretiyle geçen hizmet süresi 1 yıldan 10 yıla kadar olanlara 20 gün, 10 yıldan fazla olanlara 30 gün ücretli izin verilir. Yıllık izinler sözleşme yılı içerisinde kullandırılır.
b) Hastalık izni: Resmi tabip raporu ile kanıtlanan hastalıklar için, yılda 30 günü geçmemek üzere ücretli izin verilebilir. Hastalık sebebi ile sosyal sigortalar kurumunca ödenen geçici iş görememezlik tazminatı personelin ücretinden düşülür.
c) Mazeret izni: Personele isteği üzerine, eşinin doğum yapması halinde iki gün, kendisinin veya çocuğunun evlenmesi, annesinin, babasının, eşinin, çocuğunun veya kardeşinin ölümü halinde ve her olay için üç gün ücretli mazaret izni verilir.
d) Doğum izni: Sözleşmeli kadın personele, doğumdan önce sekiz doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam on altı hafta süre ile izin verilir. Çoğul gebelik halinde, doğum öncesi sekiz haftalık izin süresine iki hafta eklenir. Ancak beklenen doğum tarihinden sekiz hafta öncesinde, sağlık durumunun uygun olduğunu doktor raporu ile belgeleyen sözleşmeli kadın personel, isterse doğumdan önceki üç haftaya kadar işyerinde çalışabilir. Bu durumda, sözleşmeli kadın personelin isteği halinde doğum öncesi çalıştığı süreler, doğum sonrası izin süresine eklenir.
e) Süt izni: Sözleşmeli personele, bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam bir buçuk saat süt izni verilir. Süt izninin kullanımında annenin saat seçim hakkı vardır.
olduğu ileri sürülmektedir.
5-Hac izni
