http://www.alomaliye.com/2013/murat-yetik-sirket-ortaklarinin-sosyal-guvenligi.htm
25 Kasım 2013
Murat YETİK
Sosyal Güvenlik Denetmeni
ŞİRKET ORTAKLARININ SOSYAL
GÜVENLİĞİ
1. Giriş
Şirket ortaklarının sosyal güvenlik
statüleri, 5510
sayılı Kanunun 4. maddesinin 1.
fıkrasının b bendinin 3. alt bendinde tanımlanmıştır. Buna göre: “Anonim
şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortakları, sermayesi paylara bölünmüş
komandit şirketlerin komandite ortakları, diğer şirket ve donatma iştiraklerinin
ise tüm ortakları” Kanunun md. 4/1/b bendi (Bağ-Kur) kapsamında sigortalıdır.
Şirket ortaklarının sosyal güvenliklerine ilişkin olarak; Kanunun 7. maddesinde
“Sigortalılığın Başlangıcı”, 8. maddesinde “Sigortalılığın Bildirimi ve
Tescili”, 9. maddesinde “Sigortalılığın Sona Ermesi” ve de 102. maddesinde
yükümlülüklere aykırılığın yaptırımı olarak idari para cezaları düzenlenmiştir.
Yine 12.05.2010 tarihli Sosyal Sigorta
İşlemleri Yönetmeliğinin (S.S.İ.Y.) 11.
maddesinde “Sigortalılığın Başlangıcı ve Bildirim Yükümlülüğü”, 14. maddesinde
de “Sigortalılığın Sona Ermesi ve Bildirim Yükümlülüğü” düzenlenmiştir. Ayrıca
Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yayımlanan 22.02.2013 tarihli ve 2013/11 sayılı
“Sigortalılık İşlemleri Birleşik Genelgesi”nde uygulama detaylarına yer verilmiştir.
Şirket ortaklarının sosyal
güvenlikleri konusundaki diğer çok önemli düzenleme olan sigortalılık
statülerinin çakışması ve şirket ortaklarının, ortağı oldukları şirketlerden
Kanunun md. 4/1/a bendi (SSK’lı) kapsamında sigortalı bildirilme yasağı da
Kanunun 53. maddesinde düzenlenmiştir.
2. Şirket
Ortaklarının Sigortalılık Statüleri; Sigortalılığın Başlangıcı, Bildirimi ve
Bildirim Yükümlüsü; Sigortalılığın Sona Ermesi, Bildirimi ve Bildirim
Yükümlüsü
2.1. Anonim
Şirketler
Tanım: Anonim şirket, sermayesi belirli ve paylara bölünmüş olan,
borçlarından dolayı yalnız malvarlığıyla sorumlu bulunan şirkettir (6102 sayılı Türk Ticaret
Kanunu md. 329/1).
Ortaklarının Sosyal Güvenlik
Statüleri: Anonim şirketlerin yönetim
kurulu üyesi olan ortakları Kanunun 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (b)
bendinin (3) numaralı alt bendi gereğince sigortalı sayılacaktır. Anonim
şirketlerin yönetim kurulu üyesi olmayan ortakları ile kurucu ortakları ise
sadece bu statülerinden dolayı sigortalı sayılmayacaklardır.
Sigortalılığın Başlangıcı ve
Sosyal Güvenlik Kurumuna Bildirilmesi
a. Sigortalılığın
Başlangıcı: Anonim şirketlerin yönetim
kurulu üyesi olan ortaklarının sigortalılıkları, yönetim kuruluna seçildikleri
tarihte başlar (5510 sayılı Kanun md. 7/1/b; S.S.İ.Y. md. 11).
b. Bildirim Sorumlusu:
Şirket Yetkilileri.
c. Bildirim Süresi:
Bu kapsamda sigortalı olan ortaklar,
yönetim kurulu üyeliğine seçildikleri tarihten itibaren en geç 15 gün içinde Kuruma
bildirilecektir (5510 sayılı Kanun md. 8/3; S.S.İ.Y. md. 11).
Örneğin; Anonim şirket 5 ortaklı olarak 21.11.2013 tarihinde kurulmuş olup,
27.11.2013 tarihinde yapılan genel kurul toplantısında ortaklardan 3 kişi
yönetim kurulu üyeliğine seçilmiştir. Bu kişilerin yönetim kuruluna seçildikleri
tarih şirket yetkililerince 11.12.2013 tarihine kadar Kuruma bildirilecek, 3
yönetim kurulu üyesi ortağının sigortalılığı 27.11.2013 tarihinde
başlatılacaktır.
Sigortalılığın Sona Ermesi ve
Sosyal Güvenlik Kurumuna Bildirilmesi
a. Sigortalılığın Sona Ermesi:
Anonim şirketlerin yönetim kurulu
üyesi olan ortaklarının sigortalılıkları bu görevlerinin bittiği tarihte sona
erer (5510 sayılı Kanun md. 9/1/b/3; S.S.İ.Y. md. 14).
b. Bildirim Sorumlusu:
Şirket yetkilileri ve sigortalılar
(Kanun ve Yönetmelikte yer alan “ve sigortalılar” ibaresi 2013/11 sayılı
genelgede “veya sigortalılar” olarak yer almaktadır).
c. Bildirim Süresi:
Anonim şirketlerin yönetim kurulu
üyesi olan ortaklarının sigortalılıkları bu görevlerinin bittiği tarihte sona
erer ve bu tarih en geç 10 gün
içinde işten ayrılış bildirgesiyle Kuruma
bildirilecektir (5510 sayılı Kanun md. 9/3; S.S.İ.Y. md. 14).
2.2. Limited
Şirketler
Tanım: Limited şirket, bir veya daha çok gerçek veya tüzel kişi
tarafından bir ticaret unvanı altında kurulur; esas sermayesi belirli olup, bu
sermaye esas sermaye paylarının toplamından oluşur. Ortaklar, şirket
borçlarından sorumlu olmayıp, sadece taahhüt ettikleri esas sermaye paylarını
ödemekle ve şirket sözleşmesinde öngörülen ek ödeme ve yan edim yükümlülüklerini
yerine getirmekle yükümlüdürler. Limited şirket, kanunen yasak olmayan her türlü
ekonomik amaç ve konu için kurulabilir (6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu md.
573/1-2-3).
Ortaklarının Sosyal Güvenlik
Statüleri: Limited şirket
ortakları, Kanunun 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (3)
numaralı alt bendi gereği sigortalı sayılacaktır.
Sigortalılığın Başlangıcı ve
Sosyal Güvenlik Kurumuna Bildirilmesi
a. Sigortalılığın
Başlangıcı: Limited şirket
ortaklarının sigortalılığı, şirketin ticaret sicil memurluklarınca tescil
edildikleri tarihte başlar (5510 sayılı Kanun md. 7/1/b; S.S.İ.Y. md. 11).
Limited şirket ortaklarından hisse devri alan yeni ortakların sigortalılıkları
ise ortaklar kurulunca devrin yapılmasına karar verildiği tarihte başlar
(S.S.İ.Y. md. 11).
b. Bildirim Sorumlusu:
Şirket kuruluşlarında ticaret sicil
memurlukları, hisse devirlerinde ise şirket yetkilileri.
c. Bildirim Süresi:
Şirket ortakları, ticaret sicil
memurluklarınca tescil edildikleri tarihten itibaren 15 gün içinde Kuruma
bildirilecektir (5510 sayılı Kanun md. 8/3; S.S.İ.Y. md. 11). Limited şirket
ortaklarından hisse devri alan yeni ortakların sigortalılıkları, ortaklar
kurulunca devrin yapılmasına karar verildiği tarihte başlayacak ve bu tarih
ortaklar kurulu kararının hisse devrine ilişkin tanzim edilen noter devir
sözleşmesinin, devrin yapıldığının işlendiği pay defterinin birer sureti veya
devir ticaret sicil memurluğunca tescil edilmiş ise ticaret sicil gazetesinde
ilan edildiği nüshasının ibraz edilmesi kaydıyla şirket yetkililerince ortaklar
kurulu karar tarihinden itibaren 15 gün
içerisinde Kuruma bildirilecektir.
Örneğin; Limited şirketin ortağı olan X’in, hisselerinin tamamının Y’ye
devredilmesi hususunda, 10.03.2014 tarihinde ortaklar kurulu kararı
alınmıştır. Bu hisseyi alan Y’nin
sigortalılığı 10.03.2014 tarihi
itibariyle başlatılacak, ticaret sicil gazetesinde ilan edildiği
nüshanın ibraz edilmesi kaydıyla sigortalılık şirket yetkililerince
24.03.2014 tarihine kadar Kuruma
bildirilecektir.
Sigortalılığın Sona Ermesi ve
Sosyal Güvenlik Kurumuna Bildirilmesi
a. Sigortalılığın Sona Ermesi:
Limited şirket ortaklarının
sigortalılıkları, hisse devrine ilişkin alınan ortaklar kurulu kararı ile
hissenin devrine ilişkin tanzim edilen noter devir sözleşmesinin ve devrin pay
defterine işlendiği sayfanın birer suretlerinin birlikte ibraz edilmesi veya
hisse devri ticaret sicil memurluğuna tescil edilmiş ise ticaret sicil
gazetesinde ilan edildiği nüshasının ibraz edilmesi kaydıyla ortaklar kurulu
karar tarihi itibariyle sona erer (5510 sayılı Kanun md. 9/1/b/3; S.S.İ.Y. md.
14).
b. Bildirim Sorumlusu:
Şirket Yetkilileri ve sigortalılar
(Kanun ve Yönetmelikte yer alan “ve sigortalılar” ibaresi 2013/11 sayılı
genelgede “veya sigortalılar” olarak yer almaktadır).
c. Bildirim Süresi:
Ortaklar kurulu karar tarihinden
itibaren en geç on gün
içinde işten ayrılış bildirgesiyle Kuruma
bildirilecektir (5510 sayılı Kanun md. 9/3).
2.3. Sermayesi
Paylara Bölünmüş Komandit Şirketler
Tanım: Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirket, sermayesi
paylara bölünen ve ortaklarından bir veya birkaçı şirket alacaklılarına karşı
bir kollektif şirket ortağı, diğerleri bir anonim şirket pay sahibi gibi sorumlu
olan şirkettir. Sermaye, paylara bölünmeksizin sermayesi sadece birden çok
komanditerin sermayeye katılma oranlarını göstermek amacıyla kısımlara ayrılmış
bulunuyorsa komandit şirket hükümleri uygulanır (6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu
md. 564).
Ortaklarının Sosyal Güvenlik
Statüleri: Kanunun 4’üncü maddesinin
birinci fıkrasının (b) bendinin (3) numaralı alt bendi gereği komandit
şirketlerin komandite ortakları sigortalı sayılacaktır. Komanditer ortaklar ise
bu statülerinden dolayı sigortalı sayılmayacaktır.
Sigortalılığın Başlangıcı ve
Sosyal Güvenlik Kurumuna Bildirilmesi
a. Sigortalılığın
Başlangıcı: Komandite ortakların
sigortalılıkları şirketin ticaret sicil memurluklarınca tescil edildikleri
tarihte başlar (5510 sayılı Kanun md. 7/1/b; S.S.İ.Y. md. 11). Komandite
ortaklardan hisse devri alan yeni ortakların sigortalılıkları ise ortaklar
kurulunca devrin yapılmasına karar verildiği tarihten itibaren başlayacaktır
(S.S.İ.Y. md. 11).
b. Bildirim Sorumlusu:
Şirket kuruluşlarında ticaret sicil
memurlukları, hisse devirlerinde ise şirket yetkilileri.
c. Bildirim Süresi:
Şirket kuruluşlarında şirketin ticaret
sicil memurluklarınca tescil edildikleri tarihten itibaren ticaret sicil
memurluklarınca, hisse devirlerinde ise ortaklar kurulunca devrin yapılmasına
karar verildiği tarihten itibaren şirket yetkililerince 15 gün içinde Kuruma
bildirilecektir (5510 sayılı Kanun md. 8/3). Komandite ortaklardan hisse devri
alan ortakların Kuruma bildirilmesinde sigortalı işe giriş bildirgesi yanında
ortaklar kurulu kararının, hisse devrine ilişkin tanzim edilen noter devir
sözleşmesinin, devrin yapıldığının işlendiği pay defterinin birer sureti veya
devir ticaret sicil memurluğunca tescil edilmiş ise ticaret sicil gazetesinde
ilan edildiği nüshası da Kuruma verilecektir.
Sigortalılığın Sona Ermesi ve
Sosyal Güvenlik Kurumuna Bildirilmesi
a. Sigortalılığın Sona Ermesi:
Şirketin ticaret sicil memurluğundan
kaydının silindiği tarih ya da
komandite ortaklarının hisse devrine
ilişkin alınan ortaklar kurulu kararı ile hissenin devrine ilişkin tanzim edilen
noter devir sözleşmesinin ve devrin pay defterine işlendiği sayfanın birer
suretlerinin birlikte ibraz edilmesi veya hisse devri ticaret sicil memurluğuna
tescil edilmiş ise ticaret sicil gazetesinde ilan edildiği nüshasının ibraz
edilmesi kaydıyla ortaklar kurulu karar tarihi itibariyle sona erer (5510 sayılı
Kanun md. 9/1/b/3; S.S.İ.Y. md. 14).
b. Bildirim Sorumlusu:
Şirket yetkilileri ve sigortalılar
(Kanun ve Yönetmelikte yer alan “ve sigortalılar” ibaresi 2013/11 sayılı
genelgede “veya sigortalılar” olarak yer almaktadır).
c. Bildirim Süresi:
Sona eren
sigortalılık en geç on gün içinde
işten ayrılış bildirgesiyle Kuruma bildirilecektir (5510 sayılı Kanun md. 9/3;
S.S.İ.Y. md. 14).
2.4. Kollektif
Şirketler
Tanım: Kollektif şirket ticari bir işletmeyi bir ticaret unvanı
altında işletmek amacıyla, gerçek kişiler arasında kurulan ve ortaklarından
hiçbirinin sorumluluğu şirket alacaklılarına karşı sınırlanmamış olan şirkettir
(6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu md. 211/1).
Ortaklarının Sosyal Güvenlik
Statüleri: Kollektif şirket ortakları
Kanunun 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (3) numaralı alt bendi
gereğince sigortalı sayılacaktır.
Sigortalılığın Başlangıcı ve
Sosyal Güvenlik Kurumuna Bildirilmesi
a. Sigortalılığın
Başlangıcı: Sigortalılık, ortakların
vergi mükellefiyetinin başladığı tarihte başlayacaktır (5510 sayılı Kanun md.
7/1/b; S.S.İ.Y. md. 11).
c. Bildirim Sorumlusu:
Vergi Dairesi.
d. Bildirim Süresi:
01.10.2008 tarihinden sonra vergi
mükellefiyetleri başlatılan sigortalıların bildirimleri vergi dairelerince
mükellefiyet işleminin tesis tarihinden itibaren en geç iki ay içinde Kuruma
yapılacaktır. Vergi mükellefiyeti işlemlerinin iki aydan önce tekemmül
ettirilmesi halinde mükellefiyetin tesis tarihinden (vergi mükellef bilgilerinin
vergi dairesince sisteme giriş tarihi) itibaren iki ayı geçmemek üzere tekemmül
tarihinden itibaren en geç 15 gün
içerisinde Kuruma bildirilmesi zorunludur
(5510 sayılı Kanun md. 8/3).
Sigortalılığın Sona Ermesi ve
Sosyal Güvenlik Kurumuna Bildirilmesi
a. Sigortalılığın Sona Ermesi:
Sigortalılık, vergi mükellefiyetinin
sona erdiği tarihte son bulacaktır (5510 sayılı Kanun md. 9/1/b/3; S.S.İ.Y. md.
14).
b. Bildirim
Sorumlusu: Vergi dairesi ve
sigortalılar (Kanun ve Yönetmelikte yer alan “ve sigortalılar” ibaresine 2013/11
sayılı genelgede yer verilmemiş ve bildirim sorumlusunun Gelir İdaresi/Vergi
Daireleri olduğu belirtilmiştir).
c. Bildirim Süresi:
Vergi mükellefiyeti terk işleminin
tesis tarihinden itibaren en geç iki ay içinde Kuruma bildirilir. Vergi terk
işlemlerinin iki aydan önce tekemmül ettirilmesi halinde işlemlerin tekemmül
ettirildiği tarihten itibaren en geç 10 gün
içerisinde Kuruma bildirilmesi zorunludur
(5510 sayılı Kanun md. 9/3; S.S.İ.Y. md. 14).
2.5. Adi
Komandit Şirketler
Tanım: Ticari bir işletmeyi bir ticaret unvanı altında işletmek
amacıyla kurulan, şirket alacaklılarına karşı ortaklardan bir veya birkaçının
sorumluluğu sınırlandırılmamış ve diğer ortak veya ortakların sorumluluğu
belirli bir sermaye ile sınırlandırılmış olan şirket komandit şirkettir.
Sorumluluğu sınırlı olmayan ortaklara komandite, sorumluluğu sınırlı olanlara
komanditer denir. Komandite ortakların gerçek kişi olmaları gerekir. Tüzel
kişiler ancak komanditer ortak olabilirler (6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu md.
304/1-2-3).
Ortaklarının Sosyal Güvenlik
Statüleri: Adi komandit şirketlerin
komandite ve komanditer ortakları Kanunun 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının
(b) bendinin (3) numaralı alt bendi gereğince sigortalı sayılacaktır.
Sigortalılığın Başlangıcı ve
Sosyal Güvenlik Kurumuna Bildirilmesi
a. Sigortalılığın
Başlangıcı: Sigortalılık, ortakların
vergi mükellefiyetinin başladığı tarihte başlayacaktır (5510 sayılı Kanun md.
7/1/b; S.S.İ.Y. md. 11).
b. Bildirim Sorumlusu:
Vergi Dairesi.
c. Bildirim Süresi:
01.10.2008 tarihinden sonra vergi
mükellefiyetleri başlatılan sigortalıların bildirimleri vergi dairelerince
mükellefiyet işleminin tesis tarihinden itibaren en geç iki ay içinde Kuruma
yapılacaktır. Vergi mükellefiyeti işlemlerinin iki aydan önce tekemmül
ettirilmesi halinde mükellefiyetin tesis tarihinden (vergi mükellef bilgilerinin
vergi dairesince sisteme giriş tarihi) itibaren iki ayı geçmemek üzere tekemmül
tarihinden itibaren en geç 15 gün
içerisinde Kuruma bildirilmesi zorunludur
(5510 sayılı Kanun md. 8/3).
Sigortalılığın Sona Ermesi ve
Sosyal Güvenlik Kurumuna Bildirilmesi
a. Sigortalılığın Sona Ermesi:
Sigortalılık, vergi
mükellefiyetinin sona ermesi ile birlikte son bulacaktır (5510 sayılı Kanun md.
9/1/b/3; S.S.İ.Y. md. 14).
b. Bildirim Sorumlusu:
Vergi dairesi ve sigortalılar (Kanun
ve Yönetmelikte yer alan “ve sigortalılar” ibaresine 2013/11 sayılı genelgede
yer verilmemiş ve bildirim sorumlusunun Gelir İdaresi/Vergi Daireleri olduğu
belirtilmiştir).
c. Bildirim Süresi:
Vergi mükellefiyeti terk işleminin
tesis tarihinden itibaren en geç iki ay içinde Kuruma bildirilir. Vergi terk
işlemlerinin iki aydan önce tekemmül ettirilmesi halinde işlemlerin tekemmül
ettirildiği tarihten itibaren en geç 10 gün
içerisinde Kuruma bildirilmesi zorunludur
(5510 sayılı Kanun md. 9/3; S.S.İ.Y. md. 14).
2.6. Donatma
İştirakleri
Tanım: Birden çok kişinin paylı mülkiyet şeklinde malik oldukları
bir gemiyi, menfaat sağlamak
amacıyla aralarında yapmış oldukları
sözleşme gereğince, hepsi adına ve hesabına suda kullanmaları halinde donatma
iştiraki vardır (6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu md. 1064/1).
Ortaklarının Sosyal Güvenlik
Statüleri: Kanunun 4’üncü maddesinin
birinci fıkrasının (b) bendinin (3) numaralı alt bendi gereğince donatma
iştiraki ortakları sigortalı sayılacaktır.
Sigortalılığın Başlangıcı ve
Sosyal Güvenlik Kurumuna Bildirilmesi
a. Sigortalılığın
Başlangıcı: Sigortalılık, ortakların
vergi mükellefiyetinin başladığı tarihte başlayacaktır (5510 sayılı Kanun md.
7/1/b; S.S.İ.Y. md. 11).
b. Bildirim Sorumlusu:
Vergi Dairesi.
c. Bildirim Süresi:
01.10.2008 tarihinden sonra vergi
mükellefiyetleri başlatılan sigortalıların bildirimleri vergi dairelerince
mükellefiyet işleminin tesis tarihinden itibaren en geç iki ay içinde Kuruma
yapılacaktır. Vergi mükellefiyeti işlemlerinin iki aydan önce tekemmül
ettirilmesi halinde mükellefiyetin tesis tarihinden (vergi mükellef bilgilerinin
vergi dairesince sisteme giriş tarihi) itibaren iki ayı geçmemek üzere tekemmül
tarihinden itibaren en geç 15 gün
içerisinde Kuruma bildirilmesi zorunludur
(5510 sayılı Kanun md. 8/3).
Sigortalılığın Sona Ermesi ve
Sosyal Güvenlik Kurumuna Bildirilmesi
a. Sigortalılığın Sona Ermesi:
Sigortalılık, vergi
mükellefiyetinin sona ermesi ile birlikte sona erecektir (5510 sayılı Kanun md.
9/1/b/3; S.S.İ.Y. md. 14).
b. Bildirim Sorumlusu:
Vergi dairesi ve sigortalılar (Kanun
ve Yönetmelikte yer alan “ve sigortalılar” ibaresine 2013/11 sayılı genelgede
yer verilmemiş ve bildirim sorumlusunun Gelir İdaresi/Vergi Daireleri olduğu
belirtilmiştir).
c. Bildirim Süresi:
Vergi mükellefiyeti terk işleminin
tesis tarihinden itibaren en geç iki ay içinde Kuruma bildirilir. Vergi terk
işlemlerinin iki aydan önce tekemmül ettirilmesi halinde işlemlerin tekemmül
ettirildiği tarihten itibaren en geç 10 gün
içerisinde Kuruma bildirilmesi zorunludur
(5510 sayılı Kanun md. 9/3; S.S.İ.Y. md. 14).
2.7. Adi
Şirketler
Tanım: Adi ortaklık sözleşmesi, iki ya da daha fazla kişinin
emeklerini ve mallarını ortak bir amaca erişmek üzere birleştirmeyi
üstlendikleri sözleşmedir. (6098 sayılı Türk
Borçlar Kanunu md. 620).
Ortaklarının Sosyal Güvenlik
Statüleri: Kanunun 4’üncü maddesinin
birinci fıkrasının (b) bendinin (3) numaralı alt bendi gereğince adi şirket
ortakları sigortalı sayılacaktır.
Sigortalılığın Başlangıcı ve
Sosyal Güvenlik Kurumuna Bildirilmesi
a. Sigortalılığın
Başlangıcı: Sigortalılık, ortakların
vergi mükellefiyetinin başladığı tarihte başlayacaktır.
b. Bildirim Sorumlusu:
Vergi dairesi.
c. Bildirim Süresi:
01.10.2008 tarihinden sonra vergi
mükellefiyetleri başlatılan sigortalıların bildirimleri vergi dairelerince
mükellefiyet işleminin tesis tarihinden itibaren en geç iki ay içinde Kuruma
yapılacaktır. Vergi mükellefiyeti işlemlerinin iki aydan önce tekemmül
ettirilmesi halinde mükellefiyetin tesis tarihinden (vergi mükellef bilgilerinin
vergi dairesince sisteme giriş tarihi) itibaren iki ayı geçmemek üzere tekemmül
tarihinden itibaren en geç 15 gün
içerisinde Kuruma bildirilmesi
zorunludur.
Sigortalılığın Sona Ermesi ve
Sosyal Güvenlik Kurumuna Bildirilmesi
a. Sigortalılığın Sona Ermesi:
Sigortalılık, vergi
mükellefiyetinin sona ermesi ile birlikte sona erecektir.
b. Bildirim Sorumlusu:
Gelir İdaresi/Vergi
Daireleri.
c. Bildirim Süresi:
Vergi mükellefiyeti terk işleminin
tesis tarihinden itibaren en geç iki ay içinde Kuruma bildirilir. Vergi terk
işlemlerinin iki aydan önce tekemmül ettirilmesi halinde işlemlerin tekemmül
ettirildiği tarihten itibaren en geç 10 gün
içerisinde Kuruma bildirilmesi
zorunludur.
3. Sigortalılığı
Sona Erdiren Diğer Durumlar
3.1. İflasın
Açılmasına Mahkemece Karar Verilmesi
İflasın açılmasına mahkemece karar
verilen şirket ortaklarının sigortalılıkları, sigortalının talebi halinde
mahkemenin karar tarihinde, sigortalının talebinin olmaması halinde ise
mahkemece iflasın kapatılmasına karar verildiği tarihte sona erecek, bu tarih
sigortalılar ve şirket yetkililerince, on
gün içinde işten ayrılış bildirgesiyle
Kuruma bildirilecektir. Ancak iflasın kapatılmasına mahkemece karar verildikten
sonra sigortalılarca verilecek taleplerde sigortalılığın sonlandırılma tarihi
mahkeme karar tarihinden geriye gitmeyecektir (5510 sayılı Kanun md. 9/1/b/3;
S.S.İ.Y. md. 14; 2013/11 sayılı Genelge s. 59).
3.2. Tasfiyenin
Açılmasına Mahkemece Karar Verilmesi
Tasfiyenin açılmasına mahkemece karar
verilen şirket ortaklarının sigortalılıkları, sigortalının talebi halinde
mahkemenin karar tarihinde, sigortalının talebinin olmaması halinde ise tasfiye
kurulu kararının ticaret sicil memurluğunca tescil edildiği tarihte sona erecek,
bu tarih ticaret sicil memurluğunca ve sigortalılarca en geç on gün içinde işten
ayrılış bildirgesiyle Kuruma bildirilecektir. Ancak tasfiyenin kapatılmasına
mahkemece karar verildikten sonra sigortalılarca verilecek taleplerde
sigortalılığın sonlandırılma tarihi mahkeme karar tarihinden geriye
gitmeyecektir (5510 sayılı Kanun md. 9/1/b/3; S.S.İ.Y. md. 14; 2013/11 sayılı
Genelge s. 60).
3.3. Şirketin
Tasfiyesine Ortaklar Kurulu Tarafından Karar Verilmesi
Şirketin tasfiyesine ortaklar kurulu
tarafından karar verilmesi durumunda, şirket ortaklarının sigortalılıkları;
talebi halinde tasfiyenin başlanmasına karar verildiği tarihte, sigortalının
talebinin olmaması halinde ise tasfiyenin sonuçlandığına ilişkin tasfiye kurulu
kararının ticaret sicil memurluğuna tescil edildiği tarihte sona erecektir. Bu
tarihler sigortalılarca ve ticaret sicil memurluklarınca en geç on gün içinde işten
ayrılış bildirgesiyle Kuruma bildirilecektir. Ancak tasfiyenin kapatılmasına
tasfiye kurulunca karar verildikten sonra sigortalılarca verilecek taleplerde
sigortalılığın sonlandırılma tarihi tasfiye kurulu kararının ticaret sicil
memurluğuna tescil edildiği tarihten geriye gitmeyecektir (5510 sayılı Kanun md.
9/1/b/3; S.S.İ.Y. md. 14; 2013/11 sayılı Genelge s. 60).
3.4. Münfesih
Duruma Düşen Şirketler
Münfesih duruma düşen şirketlerin
ortaklarının sigortalılıkları, sigortalının talebi halinde şirketin münfesih
duruma düştüğü tarih itibariyle sona erecek, bu tarih sigortalılarca
sigortalının talebinin olmaması halinde münfesih duruma düşen şirketin
tasfiyesinin sonuçlandığına dair tasfiye kurulu kararının ticaret sicil
memurluğuna tescil edildiği tarihte sona erecek, bu tarih sigortalılarca ve
ticaret sicil memurluklarınca, en geç on gün
içinde işten ayrılış bildirgesiyle Kuruma
bildirilecektir (5510 sayılı Kanun md. 9/1/b/3; S.S.İ.Y. md. 14; 2013/11 sayılı
Genelge s. 60).
3.5. İflas ve
Tasfiye Durumu İle Münfesih Duruma Düşen Şirket Ortaklarının Md. 4/1/a Bendi
(SSK’lı) Kapsamında Çalışmaya Başlayanlar
Mahkeme kararı ile iflasın, tasfiyenin
açılmasına, ortaklar kurulu kararı ile tasfiyenin başlamasına veya münfesih
duruma düşmesine karar verilen şirketlerin ortaklarından hizmet akdi ile
çalışmaya başlayanların sigortalılıkları, çalışmaya başladıkları tarihten bir gün öncesinden itibaren sona erer (5510 sayılı Kanun md. 9/1/b/8; S.S.İ.Y.
md. 14; 2013/11 sayılı Genelge s. 61).
3.6.
Sigortalılık Statülerinin Çakışması İle Sigortalılığın Sona Ermesi (SSK
Statüsünün Bağ-Kur Statüsünü kesmesi)
01.03.2011 tarihinden itibaren
sigortalıların Kanunun 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının a (SSK) ve b
(Bağ-Kur) bentlerinde yer alan sigortalılık statülerine tabi olacak şekilde
çalışmaları halinde, a bendi kapsamındaki sigortalılık geçerli sayılacak, b
bendi kapsamındaki sigortalılık a bendine tabi çalışmanın başladığı tarihten
bir gün önce sona erdirilecektir (5510 sayılı Kanun md. 53).
Örneğin; A Ltd. Şti.’nin ortağı statüsü ile Kanunun md. 4/1/b bendi
(Bağ-Kur) kapsamında sigortalı olan bir kişi, 01.12.2013 tarihinde, ortağı
olmadığı B Ltd. Şti.’nde bir hizmet akdi ile Kanunun md. 4/1/a bendi (SSK’lı)
kapsamında çalışmaya başlarsa A Ltd. Şti. ortaklığından doğan md. 4/1/b
(Bağ-Kur) bendi sigortalılığı 30.11.2013 tarihinde son bulur ve kişi B Ltd.
Şti.’ndeki çalışmasından dolayı md. 4/1/a bendi (SSK’lı) kapsamında 01.12.2013
tarihinden itibaren sigortalı sayılır.
4. İşe
Giriş/İşten Ayrılış Bildirimlerine Aykırılığın Yaptırımı: İdari Para Cezası
Uygulanması
5510 sayılı Kanunun, idari para
cezalarını düzenleyen 102. maddesinin 1. fıkrasının g bendinde; “8’inci
maddesinin üçüncü fıkrasında (işe giriş bildirgesi), 9’uncu maddesinin birinci
fıkrasının b bendinde belirtilenler için aynı maddenin üçüncü fıkrasında (sona
erme bildirimi)… belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen kurum ve kuruluşlar
ile tüzel kişilere, aylık asgari ücret
tutarında idari para cezası uygulanır”
denmiştir. Belirtmek gerekir ki işe giriş bildiriminin yapılması konusunda;
Kanun, Yönetmelik ve Genelge hükümleri açısından doğal bir paralellik söz konusu
olduğu halde işten ayrılma bildirimi konusunda Kanun ve Yönetmelik hükmü ile
Genelge hükmü tam olarak örtüşmemektedir ve bu da işten ayrılma bildirimine
bağlı idari para cezasının uygulaması noktasında tereddüte düşülmesine yol
açmaktadır. Şöyle ki; Kanun ve Yönetmelik, işten ayrılma bildirimi konusunda
ilgili kurum ile sigortalıyı ortaklaşa sorumlu tutmuş ve her ikisini de bildirim
yapmaya mecbur kılmışken, Genelge, tek bir bildirimi yeterli görmüş ve kimin
yaptığına bakmadan ilgili kurumun ya da sigortalının bildirimde bulunması
gerektiğini belirtmiştir (sermaye şirketlerinde durum böyleyken, şahıs
şirketlerinde sigortalılar hiç sorumlu tutulmamıştır). Esas olan sigortalılık
statüsünün sona erdiğinin Kuruma bildirilmesidir ve Kuruma aynı konuda birden
fazla bildirimin yapılmasının istenmesi isabetli değildir. Ayrıca işe giriş
bildiriminin yapılması konusunda sorumlu tutulmayan sigortalının, ayrılış
bildirimi noktasında da sorumlu tutulmaması ve sigortalılara, yükümlülüğe
aykırılık nedeni ile idari para cezası uygulanmamasının isabetli olacağı
kanısındayız.
5. Kurumca
Sigortalılığın Başladığının Yazılı Olarak Bildirilmesi
Kurum, bildirimlerden itibaren
bir ay içinde tescili yapılan kişilere, sigortalılık hak ve yükümlülüklerinin
başladığını bildirir (5510 sayılı Kanun md. 8/3; S.S.İ.Y. md. 11).
6. Şirket
Ortaklarının Ortağı/Sahibi Oldukları Şirketlerden Kanunun Md. 4/1/a Bendi
(SSK’lı) Kapsamında Bildirilememesi (Kendi Şirketinden SSK’lı Bildirilme
Yasağı)
5510 sayılı Kanun md. 53/2 hükmü
gereğince: 4’üncü maddenin birinci fıkrasının b bendi (Bağ-Kur) kapsamında
sayılanlar, kendilerine ait veya ortak oldukları işyerlerinden dolayı, 4’üncü
maddenin birinci fıkrasının a bendi (SSK’lı) kapsamında sigortalı
bildirilemezler. Ancak 01.10.2008 tarihinden önce kendilerine ait veya ortak
oldukları işyerlerinde ortaklıklarının başladığı tarihte veya öncesinde, Kanunun
4’üncü maddesinin birinci fıkrasının a bendi (SSK’lı) kapsamında sigortalı
olanlardan, 01.10.2008 tarihinden sonra da bu çalışmaları devam edenlerin, bu
Kanunun 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının a bendine (SSK) tabi prim ödemesi
olanların sigortalılıkları kesintiye
uğrayıncaya kadar devam ettirilir (2013/11
sayılı Genelge).
Düzenlemenin; 01.10.2008 öncesi için
bir çeşit “af” niteliğinde olduğu kabul edilebilir. Ancak buradaki “kesintiye
uğrama” durumu açıklığa kavuşturulmalıdır. Uygulamada nakil kodlu çıkış
işlemleri kesinti olarak kabul edilmemelidir (halihazırda kesinti kabul
edilmekte). Zira aynı işverene ait farklı bir sicil numarasına geçişin, özü
itibari ile “iş akdinin son bulması” olarak nitelenmesi uygun düşmez. Her ne
kadar şirket ortağının, kendi şirketinden “hizmet akdi ile iş gören” olarak (md.
4/1/a bendi) sigortalı bildirilmesi hukuken tartışılır olsa da ve ayrıca
buradaki niyetin, şirket ortağının md. 4/1/b bendine göre çok daha avantajlı
olan md. 4/1/a bendine tabi kılınması olsa da mademki 01.10.2008 öncesi için bir
nevi af uygulamasına gidilmiştir hukuki zorlama ile bu hak şirket ortaklarının
elinden alınmamalıdır.
Örnek-1-;
01.01.2007 tarihinde bir limited
şirket bünyesinde, Kanunun md. 4/1/a bendi (SSK’lı) kapsamında hizmet akdi ile
çalışan bir kişi, 01.01.2008 tarihinde çalıştığı şirkete ortak olmuş ve fakat
md. 4/1/a bendi (SSK’lı) statüsündeki bildirimleri de devam ettirilmiştir.
01.10.2008 tarihinde 5510 sayılı Kanunun 53/2. madde hükmü (ortağı olduğu
şirketten SSK’lı bildirilme yasağı) yürürlüğe girmiş olsa da bu kişinin md.
4/1/a bendi (SSK) kapsamındaki statüsü kesintiye uğramaksızın devam ettiği
sürece kişi şirket ortağı statüsü sebebi ile md. 4/1/b bendi (Bağ-Kur) kapsamına
alınmayacaktır.
Örnek-2-;
01.01.2009 tarihinde bir limited
şirket bünyesinde, Kanunun md. 4/1/a bendi (SSK’lı) kapsamında hizmet akdi ile
çalışan bir kişi, 01.01.2010 tarihinde çalıştığı şirkete ortak olursa bu kişinin
md. 4/1/a bendi (SSK) kapsamındaki sigortalılığı 31.12.2009 tarihinde son
bulacak ve 01.01.2010 tarihinden itibaren şirket ortağı statüsü ile md. 4/1/b
bendi (Bağ-Kur) kapsamında sigortalı olacaktır.
7. Şirket
Ortaklarının Askerlik Hizmetleri Süresince Sosyal Güvenlik Statüleri
Askerlik hizmetlerini er ve erbaş
olarak yapmakta olanlar ile yedek subay okulu öğrencilerinin bu kapsamda
geçirdikleri süreler içinde aynı zamanda da md. 4/1/b bendi (Bağ-Kur) kapsamında
zorunlu sigortalı olmalarını gerektirecek bir faaliyette bulunmaları halinde
01.10.2008 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere bu kapsamandaki süreler
Kanunun 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının b bendi (Bağ-Kur) kapsamında
sigortalılık süresi olarak değerlendirilecektir (S.S.İ.Y. md. 10/1/ç; 2013/11
sayılı Genelge s. 65). Yani; şirket ortakları askerlik hizmetlerini yaptıkları
süre boyunca, eğer şirket ortaklıkları devam ederse sosyal güvenlikleri
kesintiye uğramaz (Bilindiği gibi bu istisna md. 4/1/b bendi (Bağ-Kur)
kapsamında sigortalı olanlar içindir ve diğer sigortalılar askerlik yaptıkları
sürelerde sigortalı sayılmazlar).
8. Çift
Sigortalılık Hakkı (Aynı Anda Hem SSK’lı ve Hem de Bağ-Kur’lu
Olma)
Kanunun md. 53/1 hükmünde; “… Ancak,
sigortalılık hallerinin çakışması nedeniyle Kanunun 4’üncü maddesinin birinci
fıkrasının a (SSK’lı) bendi kapsamındaki
sigortalılığı esas alınanlar,
yazılı talepte bulunmak ve Kanunun 82’nci maddesine göre belirlenen prime esas
kazanç alt sınırı ve üst sınırına ilişkin hükümler saklı olmak kaydıyla, esas
alınmayan sigortalılık statüsü kapsamında talep tarihinden itibaren prim
ödeyebilirler. Bu şekilde ödenen primler; iş kazası ve meslek hastalığı
sigortasından sağlanan haklar yönünden, Kanunun 4’üncü maddesinin birinci
fıkrasının b (Bağ-Kur) bendi kapsamında sigortalılık statüsünde, kısa vadeli
sigorta kollarından sağlanan diğer yardımlar ile uzun vadeli sigorta kollarından
sağlanan yardımlar yönünden ise Kanunun 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının a
(SSK’lı) bendi kapsamında sigortalılık statüsünde değerlendirilir. Bu fıkra
hükümlerine göre ödeme talebinde bulunulduğu halde ait olduğu ayı izleyen ayın
sonuna kadar ödenmeyen primlerin ödenme hakkı düşer” denmiştir.
Örneğin; A Ltd. Şti.’nin ortağı statüsü ile Kanunun md. 4/1/b bendi
(Bağ-Kur) kapsamında sigortalı olan bir kişi, 01.12.2013 tarihinde, ortağı
olmadığı B Ltd. Şti.’nde bir hizmet akdi ile Kanunun md. 4/1/a bendi (SSK’lı)
kapsamında çalışmaya başlarsa A Ltd. Şti. ortaklığından doğan md. 4/1/b
(Bağ-Kur) bendi sigortalılığı 30.11.2013 tarihinde son bulur ve kişi B Ltd.
Şti.’ndeki çalışmasından dolayı md. 4/1/a bendi (SSK’lı) kapsamında 01.12.2013
tarihinden itibaren sigortalı sayılır. Ancak bu kişi SGK’ya yazılı başvuru
yaparak A Ltd. Şti. ortaklığından kaynaklanan md. 4/1/b bendi (Bağ-Kur)
sigortalılığının da devam etmesini talep edebilir. Bu durumda kişi, 01.12.2013
tarihinden itibaren hem md. 4/1/a bendi ve hem de md. 4/1/b bendi kapsamında
aynı anda çift sigortalı olabilir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder