Emeklilik Katkı Payı

A- VERGİ HUKUKU

Burak EROĞLU
Hesap Uzman Yardımcısı


Soru 1: İyi çalışmalar. 800 TL brüt ücretli bir çalışan adına bireysel emeklilik sistemine işveren tarafından ödenen katkı payı tutarı aylık 200 TL’dir. Gelir Vergisi Kanunu’na göre bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payı tutarları çalışanın elde ettiği ücretin % 10’una kadar gelir vergisi matrahından indirim konusu yapılabilmektedir. Söz konusu katkı payının muhasebe kaydının nasıl yapılacağını bir örnekle açıklayabilir misiniz? Teşekkürler
Cevap 1: Gelir Vergisi Kanunu’nun (GVK) 63/1 fıkrasının 3’üncü bendinde sigortanın veya emeklilik sözleşmesinin Türkiye'de kâin ve merkezi Türkiye'de bulunan bir sigorta veya emeklilik şirketi nezdinde akdedilmiş olması şartıyla; ücretlinin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait hayat, ölüm, kaza, hastalık, sakatlık, işsizlik, analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigorta poliçeleri için hizmet erbabı tarafından ödenen primler ile bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı paylarının vergiye tabi ücretin tespitinde indirim olarak dikkate alınacağı ancak indirim konusu yapılacak prim, aidat ve katkıların toplamı, ödendiği ayda elde edilen ücretin % 10'unu ve yıllık olarak asgari ücretin yıllık tutarını aşamayacağı belirtilmiştir.
GVK’nın 40/9’uncu bendinde “İşverenler tarafından ücretliler adına bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payları. (Gerek işverenler gerekse ücretliler tarafından bireysel emeklilik sistemine ödenen ve vergi matrahının tespitinde dikkate alınan katkı paylarının toplamı bu Kanunun 63 üncü maddesinin birinci fıkrasının (3) numaralı bendinde belirlenen oran ve haddi aşamaz.) “ hükmü yer almaktadır. Buna göre gerek işveren gerekse çalışan tarafından ödenmiş olsun bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı paylarının işveren tarafından GVK 40/9’uncu maddesine göre gider yazılabilecek kısmı katkı paylarının ödendiği ayda elde edilen ücretin % 10'unu ve yıllık olarak asgari ücretin yıllık tutarını aşamayacaktır. Bu tutarı aşan katkı payları ise ücret olarak vergilendirilmek suretiyle ticari kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınacaktır.
Gelir İdaresi Başkanlığı’nın 13/08/2003 tarih ve GVK-3/2003-3/Bireysel Emeklilik Sistemi-1 Sayılı sirkülerinde ise yukarıdaki kanun maddelerine ilişkin detaylı açıklamalar yapılmış ve hesaplamalarda dikkate alınması gereken ücretin brüt ücret olması gerektiği belirtilmiştir.
Aylık 800 TL brüt ücret elde eden ve 200 TL bireysel emeklilik sistemi katkı payı ödemesi bulunan bir çalışanın aylık olarak vergi matrahından indirebileceği maksimum tutar 800*0,10= 80 TL’dir. (Ayrıca bu tutarın yıllık toplamı olan (80 x 12=) 960 TL asgari ücretin yıllık toplam tutarını aşmadığından anılan maddedeki asgari ücrete ilişkin şart sağlanmaktadır.) O halde işçi açısından gelir vergisine tabi net ücretin hesaplanmasında aylık olarak ücret matrahından 80 TL indirim konusu yapılacaktır. İşveren açısından ise söz konusu 80 TL GVK’nın 40/9’uncu maddesine göre ticari kazançtan indirim konusu yapılacak geriye kalan (200-80=) 120 TL ise ücret olarak dikkate alınacak (tevkifat matrahına dahil olacak) ve GVK’nın 40/1’inci maddesine göre ticari kazançtan indirim konusu yapılacaktır. Söz konusu işlemlere ilişkin muhasebe kaydı ise aşağıdaki gibi olacaktır: (İşyerinin tehlike sınıfı 2’dir.)



770 Genel Yönetim Giderleri Hesabı 976,00
Brüt ücretler: 600,00
SSK işveren payı: 160,00 (Brüt ücret x % [19 + ( tehlike sınıfı / 2 )] )
İşsizlik sigortası işveren payı: 16,00 (Brüt ücret x %2)
Bireysel Emeklilik Sistemi Katkı Payı: 200,00

335 Personele Borçlar Hesabı 384,72
Net ücret: 384,72 (Net ücret= Brüt ücret- (SGK işçi payı+ İşsizlik sigortası işçi payı+GV+DV+BES Katkı Payı)
360 Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabı 95,28
Gelir vergisi: 90,00 (Brüt ücret – [SSK işçi payı + İşsizlik sigortası işçi payı+BES Katkı Payının 80 TL’lik kısmı] x %15)
Damga vergisi: 5,28
361 Ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri Hesabı 496,00
SSK işçi payı: 112,00 (Brüt ücret x %14)
SSK İşveren payı: 160,00
İşsizlik sigortası işçi payı: 8,00 (Brüt ücret x %1)
İşsizlik sigortası işveren payı: 16,00
Bireysel Emeklilik Sistemi Katkı Payı: 200